Спорт жаңалықтары 
Елорда дүкендерінің бірінен сатып алынған шәйдан – бояғыштар, шұжықтардан нитриттер табылды!
Сурет: unsplash
Ешкім де сырты жарқыраған, ал ішкі сапасы сын көтермейтін шай сусындары мен шұжықтарды сатып алғысы келмейді. Осыған орай, тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі сарапшы Жанна Биятан, "Еуразия" 1 арнасы" телеарнасымен бірлесіп, Қазақстан Республикасы Президентінің Іс басқару Медициналық орталығы "Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы" республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының аккредиттелген мамандарымен барлық талаптар мен регламенттің азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігі мен сапасына жауап беретін шайдың төрт үлгісі негізінде лайықты өнімді таңдауға көмектеседі.
Ал егер сіздің де тұтынушы құқығыңыз бұзылса, Астана қаласы бойынша Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментіне хабарласуыңызға болады:
8 (7172) 953 029; 8(7172)953029.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігінің сайтындағы сенім телефонында көрсетілген телефон нөмірлеріне хабарласыңыз.
"Алдымен, біз шайдың сапасын өз бетінше тексеру үшін бірнеше белгілерді ұсынамыз. Таңдауыңызбен шатастырмау және жақсы сусынды сыртқы түрі бойынша бірден анықтауды химия және тамақ өнеркәсібі саласындағы арнайы білімсіз жасауға да болады. Біріншіден, маңызды көрнекі ерекшелігі – біркелкі жапырақтары. Әрине, шай жапырағының сипаты әртүрлі көрінуі мүмкін: үгітілген немесе әртүрлі бағытта бұралған, бірақ ол тұтас және ешқандай бөтен элементтерсіз болуы керек (бұл бұтақшалар немесе жидектер). Екіншіден, оның шеттері анық болуы тиіс. Үшіншіден, бұл шай сусынының хош иісі. Ол өткір емес, жұмсақ және тіпті жағымды болуы тиіс. Сондықтан шайдың күдік тудыратын иісіне назар аударыңыз. Өйткені, бұл оның сапасыздығын көрсетеді", – дейді сарапшы Ж.Биятан.
Ылғалдылығына да назар аударған жөн. Рұқсат етілген норма бойынша ылғалдылық 3-7 пайыз аралығын құрайды. Егер пакеттегі шайды қайнатсаңыз, онда оның түбіне қарау керек. Егер пакетінде шайдың шаңы көп болса, онда сіз жақсы сусыннан гөрі қалдықтарына тап болғаныңыз.
Сарапшылар тағы бір жақсы кеңесті ұстануға кеңес береді. Сіз шайдағы бояғыштардың болуын өз бетіңізше анықтай аласыз.
"Алдымен шайды салқын суға салыңыз. Бояғыштар болса, қайнаған суды қоспай-ақ сұйықтық түске боялады", – дейді құқыққорғаушы.
Сурет: Жанна Биятан
Қоғамдық бірлестіктің сарапшысы Ж.Биятанның айтуынша, қаптамада "Кениялық түйіршіктелген шай. Қазақстан Республикасында өндірілген "ORDA TRADE ASTANA" ЖШС-де қапталып, оралған кезіндегі салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы ең жоғары сұрыпты "Hassan шәйі" бірегей шайынан Е102 тағамдық бояуы табылды.
Сурет: Жанна Биятан
Ал басқа үлгі "Түйіршіктелген қара шай. Қазақстан Республикасында өндірілген "ORDA TRADE ASTANA" ЖШС-де қапталып, оралған кездегі салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы ең жоғары сортты бірегей "Аль-Кайрат" бірегей шайынан да ұқсас тағамдық бояу E102 табылды.
Сурет: Жанна Биятан
Өкінішке қарай, үшінші үлгі "Түйіршіктелген қара шай. Қазақстан Республикасында өндірілген "ORDA TRADE ASTANA" ЖШС деп қапталып, оралған салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы ең жоғары сұрыпты "Эмир шәйі" бірегей шайынан да осыған ұқсас тағамдық бояу E102 табылды. Бұл және басқа да бұзушылықтар кейбір өндірушілерге тән қасиет.
Сурет: Жанна Биятан
Сарапшының айтуынша, төртінші үлгі "Пәкістанның түйіршіктелген қара шайы. Қазақстан Республикасында өндірілген "ORDA TRADE ASTANA" ЖШС-де орап-қаптағандағы салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы ең жоғары сортты "Апамның шәйі" шайынан да осы санаттағы тағамдық бояғышты тапты.
"Кеден одағының "Тағамдық өнімдердің таңбаламасына қатысты" 022/2011 техникалық регламент ережелері шеңберінде өнімнің атауы, құрамы, көлемі, өндірілген күні, жарамдылық мерзімі, сақтау шарттары, импорттаушының аты-жөні және орналасқан жері, Бірыңғай EAC белгісі бар", – дейді сарапшы.
Оқырмандарға арналған анықтама:
Біздің сарапшылардың пікірінше, бұл анау айтқандай ауыр бұзушылық еместей көрінуі мүмкін...
31701-2012 МемСТ бойынша бояудың бұл түрі стандартталмаған. Өйткені, бұл халықаралық стандарт "Азық-түлік өнімдері. Дәмдеуіштердегі бояғыштарды анықтау әдісі" біздің елімізде және ТМД елдерінде (Ресей, Беларусь, Тәжікстан және Қырғызстан) кең таралған. Дегенмен, E102 тартразин (индекс 19140) стандартты синтетикалық бояғыш болып табылады.
Алайда, екінші жағынан, Википедияға сәйкес, E102 – тартразин – C16H9N4Na3O9S2 химиялық формуласындағы күкірті бар натрий тұзының синтетикалық қосылысы. Тағамдық бояу ретінде пайдаланылады, ол Аиментариус Кодекс тағам стандарттарының E102 кодына енгізілген. Бұл сары кристалдарға ұқсайды.
Есекжем, аллергиялық ринит, демікпе, бұлыңғыр көру және ұйқысыздыққа ықпал етуі мүмкін. Бірқатар Еуропа елдерінде тартразинді тағамдық бояғыш ретінде пайдалануға тыйым салынғаны кездейсоқ емес, бірақ ЕО – 94/36/EC нұсқауы тыйым салуды алып тастады. Мысалы, Норвегияда 1978 жылға дейін тамақ бояғыштарының барлығына дерлік тыйым салынды, бірақ кейінірек тартразин және басқа да бояғыштар өнімде болған жағдайда қаптамасында міндетті түрде көрсетіле отырып, тамақ өнеркәсібінде қолдануға рұқсат етілді.
Кейбір дереккөздерге сәйкес, E102, E122, E124, E131, E132 бояғыштары бар өнімдер балалардағы гиперактивтіліктің даму қаупін арттыруға және зейін қою концентрациясын төмендетуге әсер етуі мүмкін.
"Әрине, балаларды барлық тағамдық химиялық заттар мен бояғыштардан қорғаған дұрыс. Рационды қадағалаңыз және кез келген қоспаларды тұтынудан аулақ болыңыз. Өйткені, сапалы азық-түлік қана қауіпсіздік кепілі және дені сау қазақстандық ұрпақты дамытудың дұрыс анықталған бағыты болып табылады", деп кеңес береді құқыққорғаушы Жанна Биятан.
Енді шұжықтарға көшелік...
Қазақстандық қоғам қайраткерлерінің зертханалық зерттеулерін анықтауды жалғастыру үшін Астанада шұжық өнімдерінің жеті үлгісіне тексеру жүргізілді. Ең "айқын" жасырын сатып алулардың рейтингі "Маңғыстау тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігінің тікелей қолдауымен жасалған.
Сурет: Жанна Биятан
Тізімдегі бірінші үлгі "Докторская оригинальная" шұжығы болды. Өнім мұздатылған. Салмағы 400 грамм полимерлі қаптамада – Ресейде шығарылған, "Микояновский мясокомбинат" ЖШС.
"2024 жылдың 11 қарашасындағы №1122/516 хаттамалық шешіміне сәйкес, өнімдегі натрий нитритінің массалық үлесі асыра бағаланған – 1,07 пайыз (стандарт 0,9 пайызды құрайды). Екінші заңбұзушылық – өндіріс мерзімі, ол тек орыс тілінде берілген", деп түсіндірді құқыққорғаушылар.
Өнімде мемлекеттік тілдегі таңбаламаның бірі де жоқ болып шықты. Бұл ретте іске асыру шарттарының бірі: ақпарат орыс тілінде және мемлекеттік тілде берілуі тиіс.
Сурет: Жанна Биятан
Екінші үлгі Ресейдің "Микояновский мясокомбинат" ЖШС шығарған "Пісіріліп-ысталған "А" санатты сервалаты". Салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы "Мираторг" мәрмәр сиыр еті қосылған "А" санатындағы сервелат қайнатылып-ысталған ет шұжық өнімі".
Маманның айтуынша, өнімдегі натрий нитритінің массалық үлесі шамалы артық – 0,96 пайыз (қалыпты – 0,9 пайыз).
Үшінші үлгі "Пісіріліп-ысталған құс етінен жасалған шұжық өнімі. Ресейлік "Микояновский мясокомбинат" ЖШС өндірген, салмағы 350 грамм полимерлі қаптамадағы "Мираторг" мәрмәр еті қосылған "А" санатындағы сервелат шұжығы.
"2024 жылдың 11 қарашасындағы №1122/518 хаттама аясында өнімнің атауы, тамақ өнімдерінің құрамы, көлемі, өндірілген күні, жарамдылық мерзімі, сақтау шарттары, импорттаушының атауы мен орналасқан жері, тағамдық құндылық көрсеткіштері тек орыс тілінде көрсетілген. Дегенмен, EAC белгісі бар. Натрий нитритінің шекті рұқсат етілген нормасы да 1,04 пайыз массалық үлес (қалыпты – 0,9 пайыз) асыра бағаланады".
Сурет: Жанна Биятан
Арнайы зерттеушілердің қолына түскен төртінші үлгі Ресейдегі "Микояновский мясокомбинат" ЖШС шығарған, салмағы 250 грамм полимерлі қаптамадағы "Мираторг" пісіріліп-ысталған коньягы сервелаты етті шұжығы.
"Өнім үлгілерінің нәтижелері бойынша "күні мен өндіру уақыты тек орыс тілінде берілген. Сонымен қатар, натрий нитритінің 0,98 пайыз массалық үлесіндегі рұқсат етілген нормасы асыра бағаланған (қалыпты – 0,9 пайызды)", делінген 2024 жылдың 11 қарашасындағы № 1122/519 хаттамасында.
Сурет: Жанна Биятан
Шұжық өнімдерін бұзушылар тізіміндегі бесінші тармақ – "Иштаев А.А." ЖК, Қазақстанда өндірілген, салмағы 0,5 келі полимерлі қаптамадағы "Мясная лавка" жоғары сұрыпты "Сиыр еті шұжықтары" үлгісі болды.
"2024 жылдың 11 қарашадағы №1122/520 хаттамасына сәйкес натрий нитритінің рұқсат етілген массалық үлесі 0,95 пайызға (қалыпты – 0,9 пайыз) артық бағаланған", делінген құжатта.
Сурет: Жанна Биятан
"Шұжық өнімдерінің антирейтингі" қатарында алтыншы және соңғы сатыда "Сосиски шұжықтар дедов халал "Линия востока" полимерлі қаптамадағы салмағы 0,490 келі, "Иштаев А.А." ЖК, Қазақстанда өндірілген.
Зерттеу нәтижелері бойынша, сондай-ақ 2024 жылдың 11 қарашасындағы №1121/522 хаттамасында натрий нитритінің рұқсат етілген массалық үлесі 1,01 пайызға (қалыпты – 0,9 пайыз) артық бағаланған, делінген құжатта.
Сонымен қатар:
1. Көлемі – тек орыс тілінде.
2. Өндірілген күні – тек орыс тілінде.
3. Жарамдылық мерзімі – тек орыс тілінде.
4. Сақтау шарттары – тек орыс тілінде.
5. Импорттаушының аты мен орналасқан жері – жоқ.
6. Мемлекеттік және орыс тілдерінде таңбалама жоқ.
7. Тағамдық құндылық көрсеткіштері – жоқ.
8. Бірыңғай EAC белгісі – қолжетімді емес.
Сурет: Жанна Биятан
Астанадағы "шұжық" бұзушылар рейтингін "Тауық етінен қайнатылған шұжық өнімі мұсылмандық шұжықшалар" үлгісі толықтырады. Салмағы 1,328 келі полимерлі қаптамадағы үшінші сұрыпты, "Иштаев А.А." ИП, Қазақстанда өндірілген.
Зертханалық зерттеулерге сәйкес, сондай-ақ 2024 жылдың 11 қарашасындағы № 1122/522 хаттамасында натрий нитритінің рұқсат етілген массалық үлесі 0,94 пайызға (қалыпты 0,9 пайыз) артық бағаланған», – делінген құжатта. Сонымен қатар төмендегідей бұзушылықтар анықталды:
1.Көлемі – тек орыс тілінде
2. Өндірілген күні – тек орыс тілінде
3. Өнім атауы – тек орыс тілінде
4. Азық-түлік өнімдерінің құрамы – жоқ.
Биятан Жанна шұжықтар туралы толық ақпаратпен бөліседі.
Біздің еліміздің заңнамасын бұзғаны үшін елеулі айыппұлдар қарастырылған:
ҚР "Әкімшілік құқықбұзушылық туралы" кодексінің 425-бабы 1-бөлігіне сәйкес, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы және қоршаған орта саласындағы заңнамалық нормаларды, гигиеналық нормативтерді, сондай-ақ техникалық регламенттерді бұзғаны үшін; жеке тұлғаларға – 30 АЕК, лауазымды тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 230 АЕК, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 310 АЕК, ірі кәсіпорындар субъектілерге – 1600 АЕК көлеміндегі айыппұл салу қарастырылған.
Сөз соңында "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" бастаған құқыққорғаушылар Кеден одағына мүше елдердің аумағында аталған өнімдерге қатысты заңбұзушылықтарды жою үшін барлық шараларды қолдануды ұсынды.
Оқырмандарға арналған анықтама:
Сарапшы сапалы өнімді таңдағанда төмендегі жайттарға көңіл бөлуге шақырады:
1. Сенімді өндірушілердің өнімдерін таңдаңыз.
2. Қаптаманы мұқият қараңыз.
3. Таңбаламаның болуы және МемСТ белгісінің көрсетілуі
4. ТШ белгісінің болуы
5. Сатып алу кезінде сыртқы қаптамасына және иісіне назар аудару керек. Ет тамырларының көп және күдікті иістердің болуы ет өнімін өндіруде сапасыз ет пайдаланылғанын көрсетеді.
Егер сіз осындай бұзушылықтары бар өнімді сатып алсаңыз, 87054222739 байланыс нөміріне немесе Instagram-дағы OZPP.KZ парақшасына хабарласуға болады.
Кеңес беру сипатындағы бұл ақпарат жарнама болып табылмайды. Зерттеу нәтижелері туралы барлық ақпарат "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігінің келісімімен таратылады.
